मास्कको अर्थशास्त्र

अर्थशास्त्रको कुरा गर्नु अघि साहित्य (लघुकथा) को कुरा गरौं ।

सौता-सौता रहेछन । एउटीको बच्चा रहेछ अर्किको रहेनछ । बच्चा नहुने सौताले सौताको बच्चालाई आफ्नै जत्तिकै गरेर पालनपोषण स्याहारसुसार गर्दिरहिछ । बच्चा बामे सर्ने बेला हुँदा पनि भुइँमा पर्न दिन्न रहिछ । चौविसै घण्टा बोकेर राख्दिरहिछ ।

बाहिरबाट देख्नेको लागि भने यो घटना अदभूत नै भयो । एउटा सौताले अर्कि सौताको बच्चा माथी गरेको असिम मायाको उदाहरण बनेको थियो ।

तर, पालनपोषण गर्ने सौताको अन्तर्य भने त्यो बच्चा हिंड्न नसकोस अपांग जस्तै बनोस भन्ने थियो ।

कथा समाप्त भयो ।

अब भने अर्थशास्त्रको कुरो गर्दा कथा र अर्थशास्त्रले मेल खान्छ ।

गत चैतदेखि कोरोना नामक तथाकथित भाइरस फैलाइएको छ । भाइरस भन्दा बढी त्रास फैलाइएको छ । भाइरस सृष्टिकालदेखि नै छ । तर, त्रास चाहिँ अहिले फैलाइएको छ । मानिस भाइरसबाट भन्दा त्रासबाट बढी मरेका छन ।

त्रास फैलाएसँगै मास्क र स्यानीटाइजर दुइटा चिज बढी चर्चित भएको छ । सरकार, प्रहरी र डाक्टरले यी चिजको बजार व्यवस्थापन गरेका छन ।

मास्क एउटा घातक चिज हो । माथिको लघुकथाको सन्दर्भ यहाँ ल्याएर जोड्न सकिन्छ । सरकार, उसको अंग र डाक्टरले मास्क लगाएर कथित संक्रमण रोकिन्छ भन्नु कथाकी सौतेनी आमाले बच्चालाई बामे सर्न नदिएर बोकिरहुनुलाइ आम जगतले सौतेनी प्रेम देखे जस्तै हो ।

मास्क लगातार लगाइ रहनु भविष्यमा दम स्वाशप्रश्वास रोग निम्त्याउनु हो । यो त्यो सौताले सोचेको पछी बच्चा हिंड्न नसकोस अपांग बनोस भनेको जस्तै हो । यसको फाइदाको रुपमा राज्यलाइ जनसंख्याको भार घटाउने र डाक्टरलाई रोगी प्राप्त हुनु हो ।

अर्को अर्थशास्त्र

===========

चैत महिनादेखि मास्कको व्यापार चरम सिमामा पुगेको छ । फर्मा कम्पनीले यसको उत्पादन गर्छ्न लगाउन सिफारिस अधिकाँश डाक्टरले गर्छन । सबैलाई थाहा छ डाक्टर र फर्मा कम्पनीको 'नेक्सस' हुन्छ र यो बापत नगदनारायण प्राप्त हुन्छ ।

अनुमानित एउटा हिसाब निकाल्दा अहिलेसम्म करिब ५ अर्व रुपैयाँको मास्क कारोबार भएको छ ।

एउटा मास्कको औसत मूल्य २० रुपैयाँ, उपयोगकर्ता १ करोड जना र एक व्यक्तिले महिनामा औसत ५ वटा मास्क खपत गर्छ भन्ने अनुमान राखेर हिसाब निकालौं ।

चैतदेखि साउनसम्मको ५ महिना अवधिमा अनुमानित ५ अर्व रुपैयाँको मास्क बिक्री भएछ । मास्कको उत्पादनदेखि बिक्रीसम्मको सम्पूर्ण लागत ५ रुपैयाँ मान्ने हो भने यसबाट जुन खुद नाफा भयो यसको निश्चित हिस्सा डाक्टरलाई जान्छ । उत्पादकसँगको अर्को 'नेक्सस' नेता र प्रशासकको छ र तिनलाइ जान्छ ।

उपयोगकर्ताले मासिक १ सय रुपैयाँ खर्च गरेर खल्ती रित्त्याउनु बाहेक अरु उपलब्धि शून्य छ । रोगबाट बचें भन्ने चाहिँ भ्रम मात्रै हो । मास्क नलाउने हामी आजसम्म निरोगी छौँ । बरु मास्क लाउनेले रोग निम्त्याएका छन् । यसको फाइदा हुने भनेको तिनै मास्क लगाउन सिफारिस गर्ने डाक्टर सापलाइ नै हो । डाक्टर सापले सिफारिस गर्ने ओखती उत्पादन फर्मा कम्पनीले गर्छन ।

फर्मा कम्पनीसँग 'नेक्सस' भएका नेता प्रशासकलाई हो । कोरोना बाचक जागौलाइ नै हो । उहाँ निजि अस्पतालको संचालक पनि हो ।

स्यानीटाइजरको दर भाउ जानकारी नभएको हुँदा त्यसको हिसाब निकाल्न सकिन । अनुमान अनुसार यसको कारोबार १० अर्व रुपैयाँभन्दा बढी नै हुनुपर्छ ।