केहि समय एउटा वार्तालाप
कार्यक्रममा जाने अवसर जुरेको थियो | कार्यक्रममा वक्ताको रुपमा शेयरबजारका
एक हस्ती हुनुहुन्थ्यो | उहाँले बजार
प्रवृत्ति लगायत विविध विषयमा आफ्नो अनुभव सुनाउनु भएको थियो | अन्तिममा
प्रश्न उत्तर सत्रमा आएका विभिन्न प्रश्न मध्ये एउटा दीर्घकालीन
लगानीमा केन्द्रित थियो | त्यसैको सेरोफेरोमा दीर्घकालीन लगानी र दोस्रो बजारको सम्बन्धमाकेहि टिप्पणी गरेको छु |
प्रश्नकर्ताले एउटा कम्पनीको शेयरलाई २८ सय हालेर किनेका रहेछन र त्यसलाई
दीर्घकालीन लगानी गरेको सम्झेका रहेछन | अहिले उक्त कम्पनीको बजार भाउ ७/८
सय हाराहारीमा रहेको छ | उक्त कम्पनीको वार्षिक लाभांश बाँड्ने क्षमता
भने त्यतिबेला ३० प्रतिशत थियो अर्थात लगानीको १ प्रतिशत जति हुन आउँछ | १
प्रतिशत वार्षिक लाभांश बाँड्ने क्षमता भएको कम्पनीलाई २८ सय तिरेपछि कसरी
दीर्घकालीन लगानी भयो ? लाभांशलाई चक्रीयरुपमा हिसाब गर्दा पनि ७०/८० वर्ष
जति उनको प्रारम्भिक लगानी उठ्नै लाग्ने देखिन्छ | यतिबेलासम्म त उनको ३
पुस्ता आइसक्छ | हजुरबाको पालाको लगानी नातिको पालामा पनि उठन नसक्ने
लगानीलाई दीर्घकालीन भन्नु भूल हो |
दीर्घकालीन लगानीको समय
लगानी गरेपछि पहिलो वर्ष व्हात्तै नाफा आएर दोब्बर तेब्बर हुन्छ भन्ने पनि हुनन् केहि समय त पर्खनुपर्छ | सामान्यतया लगानी गरेको पहिलो वर्ष कम्तिमा ५ प्रतिशत लाभ आयो भने यहि हिसाबले २० वर्षमा लगानी उठ्छ | पिई रेसियो भनेको पनि यहि हो | कुनै कम्पनीको पिई रेसियो २० छ भन्नुको अर्थ लगानी २० वर्षमा आउँछ भनिएको हो | तर २० वर्ष पनि धेरै हो |
अब के गर्ने त
अहिले बजारमा हेर्यो भने वार्षिक १० प्रतिशतसम्म बजार मूल्यमा लाभ दिने कम्पनी पनि भेटिन्छ | यस्ता कम्पनी त्यति धेरै नहोला | तर ७/८ प्रतिशत वार्षिक लाभ कम्पनी जतिसुकै भेट्न सकिन्छ | यस्ता कम्पनीमा लगानी हाल्दा सिधा हिसाबले १२ वर्षमा मूल लगानी फिर्ता हुन्छ तर यसलाई चक्रीय हिसाबले हेर्यो भने ८ वर्षमा पनि हुनसक्ला | स्थिर आय भएका कम्पनीबाट यस्तो अपेक्षा गर्न सकिन्न |
लगानीबाट सिधा हिसाबले सोच्ने हो भने प्राप्त गर्नुपर्ने वार्षिकरुपमा नगद नै हो | किनकी नगदको लागि लगानी गरिएको हो | नगद सहज प्राप्ति हुन्छ त्यसलाई सहजरुपमा गर्जो टार्न वा सस्तो र प्रतिफल राम्रो देखिएको कुनै अर्को शेयर किन्न पनि सकिन्छ | नगद लाभांशले मुल्य समायोजन नहुने हुँदा बुक क्लोज पछि केहि रु. मुल्य घट्दा पनि तुरुन्त पुरानो मुल्य कायम गर्नसक्छ |
कम्पनीले वितरण गर्ने नगदले बजारमा नगद आपूर्तिमा हुने तरलता अभावलाई पनि कम गरिदिन्छ र यसले कम्तिमा ३ तहको बचत सिर्जना पनि गर्छ | मानौं अहिले कम्तिमा २० वटा बैंकले एक अरबका दरले नगद प्रवाह गराए भने यो कम्तिमा ५० वटा बैंकमा फैलिन्छ | ५० वटा बैंकले बचत प्राप्त गर्छन |
दीर्घकालीन लगानी गर्छु भन्नले कम्तिमा ५ वर्षको योजना बनाएर सकेसम्म ऋणको पैसा हैन आफ्नै र ऋणको भए व्याज र किस्ता व्यवस्थापन गर्न सक्छु भन्नेले अहिले कम्तिमा ५ प्रतिशत प्रतिफल भएको कम्पनीमा लगानी गर्दा बजार बढोस नबढोस यहि स्थितिमा रहे पनि घाटाको मुख हेर्नुपर्दैन |
दीर्घकालीन लगानीको समय
लगानी गरेपछि पहिलो वर्ष व्हात्तै नाफा आएर दोब्बर तेब्बर हुन्छ भन्ने पनि हुनन् केहि समय त पर्खनुपर्छ | सामान्यतया लगानी गरेको पहिलो वर्ष कम्तिमा ५ प्रतिशत लाभ आयो भने यहि हिसाबले २० वर्षमा लगानी उठ्छ | पिई रेसियो भनेको पनि यहि हो | कुनै कम्पनीको पिई रेसियो २० छ भन्नुको अर्थ लगानी २० वर्षमा आउँछ भनिएको हो | तर २० वर्ष पनि धेरै हो |
अब के गर्ने त
अहिले बजारमा हेर्यो भने वार्षिक १० प्रतिशतसम्म बजार मूल्यमा लाभ दिने कम्पनी पनि भेटिन्छ | यस्ता कम्पनी त्यति धेरै नहोला | तर ७/८ प्रतिशत वार्षिक लाभ कम्पनी जतिसुकै भेट्न सकिन्छ | यस्ता कम्पनीमा लगानी हाल्दा सिधा हिसाबले १२ वर्षमा मूल लगानी फिर्ता हुन्छ तर यसलाई चक्रीय हिसाबले हेर्यो भने ८ वर्षमा पनि हुनसक्ला | स्थिर आय भएका कम्पनीबाट यस्तो अपेक्षा गर्न सकिन्न |
लगानीबाट सिधा हिसाबले सोच्ने हो भने प्राप्त गर्नुपर्ने वार्षिकरुपमा नगद नै हो | किनकी नगदको लागि लगानी गरिएको हो | नगद सहज प्राप्ति हुन्छ त्यसलाई सहजरुपमा गर्जो टार्न वा सस्तो र प्रतिफल राम्रो देखिएको कुनै अर्को शेयर किन्न पनि सकिन्छ | नगद लाभांशले मुल्य समायोजन नहुने हुँदा बुक क्लोज पछि केहि रु. मुल्य घट्दा पनि तुरुन्त पुरानो मुल्य कायम गर्नसक्छ |
कम्पनीले वितरण गर्ने नगदले बजारमा नगद आपूर्तिमा हुने तरलता अभावलाई पनि कम गरिदिन्छ र यसले कम्तिमा ३ तहको बचत सिर्जना पनि गर्छ | मानौं अहिले कम्तिमा २० वटा बैंकले एक अरबका दरले नगद प्रवाह गराए भने यो कम्तिमा ५० वटा बैंकमा फैलिन्छ | ५० वटा बैंकले बचत प्राप्त गर्छन |
दीर्घकालीन लगानी गर्छु भन्नले कम्तिमा ५ वर्षको योजना बनाएर सकेसम्म ऋणको पैसा हैन आफ्नै र ऋणको भए व्याज र किस्ता व्यवस्थापन गर्न सक्छु भन्नेले अहिले कम्तिमा ५ प्रतिशत प्रतिफल भएको कम्पनीमा लगानी गर्दा बजार बढोस नबढोस यहि स्थितिमा रहे पनि घाटाको मुख हेर्नुपर्दैन |
No comments:
Post a Comment